Dedektiflik profesyonel yöntemlerle, bilinenlerin bilinmeyen, görünenlerin görünmeyen yönlerini araştırıp somut kanıtlarla ortaya çıkarma mesleğidir. Resmi dedektif, adli dedektif, özel dedektif ve bir de sahte dedektif olmak üzere 4 çeşit dedektif vardır. Resmi dedektif, kamu adına görev yapan polis, asker ve istihbarat elemanlarıdır.
Dedektif kelimesi İngilizce “detective” kelimesinden dilimize girmiştir. “Detective” kelimesi detect kökünden türemiştir. Bu kelimenin anlamı araştırmak, araştırarak belirlemek ve aramak, bulmak ortaya çıkarmaktır. Dedektiflerin görevi; suç işleyen şahısları, işledikleri suçları ve suça konu olan delilleri araştırmak, soruşturmak, suçu işleyen kişi ve kişilerin yakalanmasını sağlamaktadır.
Özel dedektif, bir ücret ve sözleşmeye dayalı kişi/tüzel kişiler adına çalışan alanında uzman profesyonellerdir. Özel Dedektiflik hem kamu hizmeti hem de kişi hak ve özgürlüklerinin korunması bakımından hassas bir konudur. Bu sebeple özel dedektiflik hizmetleri ile kamu düzeninin sağlanması açısından yasal sınırlarının iyi belirlenmesi gerekiyor. Savunma hakkı, hak arama özgürlüğü kapsamında, anayasal güvence altında olan bir temel haktır. Bu hakkı kullanmak için kişi kendisi veya bir başka uzman kişi tarafından araştırma yaptırma hakkına sahiptir.
Dedektiflerin görevleri arasında işlenen cinayet, hırsızlık, gasp, adam kaçırma, çalıntı oto, kundaklama, kaçakçılık, dolandırıcılık, suçlarının araştırılarak delil elde etmek ve elde ettiği delillerin yardımıyla faillerin yakalanarak adalet önünde hesap vermelerini sağlamaktır. Son yıllarda yaygınlaşan özel dedektiflerin yukarıda belirtilen hizmetlerin yanı sıra kurumsal hizmetler olarak da ürün sahteciliği, marka sahteciliği, personel takibi, bayii araştırması, ortak araştırması konularında hizmet vermektedirler.
Özel dedektifler verilen bu hizmetlerin yanı sıra ülkemizde aile hukukunu ilgilendiren boşanma davalarına delil toplama, velayet davalarına delil toplama, nafaka artırım ve nafakanın kaldırılması davalarına hukuka uygun delil toplama hizmetleri vererek boşanma arifesinde olan eşlere hukuki destek sağlamaktadır. Özel dedektifler yapmış oldukları sadakat araştırmaları sadakatsiz bir davranışı delillendirdiklerinde aldatılan eşin eşinin sevgilisine açacağı tazminat davası ile de aile birliğinin temelden korunması amaçlanmaktadır. Özel dedektifler hukuki dedektiflik alanında da açılan hukuk ve ceza davalarına delil toplama işlerini yapmaktadırlar.
Kişilerden aldıkları vekâletle onlar adına araştırma yapılabilir ve varsa mağduriyetlerin giderilmesi sağlanır. Ancak bu hakkı kullanırken Türkiye Cumhuriyeti Yasaları sınırları içinde kişi hak ve özgürlüklerine müdahale etmeden yapılması esas alınmalıdır. Özel dedektiflik hizmetleri hem adli hem de güvenlik birimlerinin işini kolaylaştırıp muhtemel mağduriyetlerin önlenmesi yanında adli ve kolluk kuvvetlerine destek sağlaması, iş yükünün hafifletilmesi açısından da son derece önemlidir.
